Van Belarus tot Oost-Rusland klinkt weer de soundtrack van de ineenstortende Sovjet-Unie

Tsojs band Kino voerde het nummer in 1986 voor het eerst op in de Leningrad Rock Club, de eerste legale rockclub in de Sovjet-Unie, al stond die onder toezicht van de geheime dienst KGB. Tsoj zei dat hij geen politieke bedoeling had met het nummer, maar het was al te laat. De bevolking wilde verandering en doopte Tsojs vurige postpunknummer om tot het volkslied van de hoop.

Nu waart er weer hoop op verandering door twee voormalige Sovjet-republieken. In de Russische stad Chabarovsk trekken tegenstanders van president Poetin iedere zaterdag zingend door de straten met Chatsjoe Peremen, de titel in het Russisch. In Belarus buldert het lied over pleinen. Een nieuwe doedelzakversie gaat viral.

‘De band staat al sinds mijn jeugd voor rock, protest en jongeren’, zegt Aliaksandr Kuushynau (38), een demonstrant die in Minsk het legendarische nummer door zijn draagbare luidspreker laat blazen. ‘Het lied is nog even relevant als dertig jaar geleden, vanwege de tekst.’

Die gaat zo: ‘Verandering! Onze harten eisen het/ Verandering! Onze ogen eisen het/ In onze tranen, in ons lachen/ In de hartslag in onze aderen/ We wachten op verandering.’

Elf tijdzones verderop, aan het andere uiteinde van de voormalige Sovjet-Unie, zingt Aleksej Netsjajev (30) het nummer dagelijks mee in Chabarovsk, een Russische stad aan de Chinese grens die al zes weken massaal demonstreert tegen Poetin. ‘Het nummer is een traditie geworden voor oppositiebijeenkomsten’, vertelt hij door de telefoon. ‘Het zorgt voor een sfeer van intense solidariteit.’

Net als onder het communisme proberen de autoriteiten de verspreiding van het nummer tegen te gaan. Toen twee dj’s het nummer opzetten bij een overheidsconcert in Minsk dat gekaapt werd door de oppositie, trok een KGB-agent de stekker uit de luidsprekers. De twee dj’s die Tsoj opgezet hadden, werden gearresteerd en tien dagen vastgehouden op een onbekende locatie.

Als straf werd een van de twee dj’s naar eigen zeggen persoonlijk gemarteld door de Belarussische viceminister van Binnenlandse Zaken. Sokolovsky tegen nieuwssite Nasja Niva: ‘Hij zei tegen me: heb jij die muziek aangezet? Wilde je verandering? Al die mensen op straat, al dat bloed komt door jou.’ Daarna zou de viceminister Sokolovsky hebben gemarteld.

Maar na Sokolovsky’s vrijlating klonk buiten nog het volkslied van de hoop. ‘Verandering! Onze harten eisen het.’