Kan de olieprijs weer naar 100 dollar per vat?

Dat de olieprijs nog ooit ver boven de 50 dollar per vat zou komen werd één jaar geleden nog uitgesloten. Nu denken de olie-analisten van Bank of America al dat de prijs volgend jaar boven de 100 dollar zal komen. Aan de pomp zouden we dan al weer bijna twee euro per liter benzine moeten neertellen.

Wie dat een jaar geleden had voorspeld, zou voor opname in een psychiatrisch centrum zijn aangemeld, hetgeen een bewijs is dat financiële markten zich niet laten voorspellen.

Toen werd gedacht dat als olie boven de 50 dollar per vat zou komen, de Amerikaanse schalieproducenten gewoon wat harder zouden gaan produceren en de prijs door extra aanbod vanzelf zou zakken. De Opec werd afgeschilderd als een tandeloze tijger die zijn macht over de oliemarkt allang kwijt was. Veel Opec-landen leken het zwarte goud in de uitverkoop te doen in de verwachting dat zon en wind op niet al te lange termijn fossiele brandstoffen waardeloos zouden maken.

In juli vorig jaar zei Shell-topman Ben van Beurden dat het concern zich met voor altijd lagere olieprijzen zou moeten verzoenen en ervoor zou moeten zorgen dat de eigen olie-exploitatie bij een prijs van 40 dollar nog rendabel zou zijn.

De energietransitie is in volle gang en de Amerikaanse schalie-olieproducenten fracken en produceren als gekken. De schalieproductie heeft een record bereikt van 7,1 miljoen vaten per dag (wereldwijd is de olieproductie 96 miljoen vaten per dag). Maar de roughnecks kunnen nog zo veel mogelijk produceren, ze kunnen het niet zo snel afvoeren. Bottleneck is het tekort aan pijpleidingcapaciteit van het zogenoemde Permian-bekken in Texas (de grootste schaliebron) naar de raffinaderijen.

Op dit moment ligt de olieprijs dicht bij de 80 dollar. Oorzaak is de productiebeperking die de ‘tandeloze tijger’ Opec samen met Rusland heeft afgesproken, terwijl de vraag naar olie ondanks de duurzaamheidsslag nog jaarlijks met 1,5 miljoen vaten per dag stijgt. Hierdoor teert de wereld-olievoorraad elke maand in – volgend jaar met 300 duizend vaten per dag. De productiebeperking werkt beter dan iedereen had kunnen dromen.

Het komt Rusland niet slecht uit, omdat het land voor zijn inkomsten afhankelijk is van de export van olie en gas. Saoedi-Arabië slaakt ook een zucht van verlichting. Het regime krijgt weer voldoende geld binnen voor zijn economische transformatie. En de uitgestelde privatisering van de staatsoliemaatschappij Saoedi-Aramco zal veel meer opleveren als de prijs op dit niveau blijft.

Elke geweldsexplosie of politiek incident in het Midden-Oosten (Israëlische raketten op Iraanse stellingen in Syrië, opstand in de Gaza of sancties tegen Iran) doet de olieprijs op tilt slaan, terwijl de markt tijdens de Arabische Lente en de oorlogen in Syrië en Irak daarvoor immuun leek te zijn. Het Midden-Oosten is niet alleen een politiek kruitvat. Het is inmiddels ook een economische tijdbom.